BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve

Tanımlar

Amaç

Madde 1: Bu Yönetmeliğin amacı;

toplumda ve kamu görevlilerinde insan hakları bilincini geliştirmek, insan

haklarını korumak, ihlal iddialarını incelemek ve araştırmak, insan hak ve

özgürlüklerinin kullanılmasının önündeki engeller ile hak ihlallerine yol açan

sosyal, siyasi, hukuki ve idari nedenleri incelemek, araştırmak ve bunların

çözümüne ilişkin önerilerde bulunmak üzere, illerde 'İl İnsan Hakları Kurulu'

ile ilçelerde 'İlçe İnsan Hakları Kurulu'nun kuruluş, görev ve çalışma

esaslarını belirlemektir.

Kapsam

Madde 2: Bu Yönetmelik il ve ilçe

İnsan Hakları Kurullarının kuruluş, görev ve çalışma esaslarına ilişkin iş ve

işlemleri kapsar.

Hukuki Dayanak

Madde 3 : Bu Yönetmelik 3056

sayılı Başbakanlık Teşkilâtı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek

Kabulü Hakkında Kanunun ek 6 ncı maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4 : Bu

Yönetmelikte;

Bakanlık: Başbakanın görevlendireceği insan haklarından sorumlu

Devlet Bakanını,

Bakan: Başbakan tarafından görevlendirilen insan haklarından

sorumlu Başbakan Yardımcısını veya Devlet Bakanını,

Başkanlık: Başbakanlık

İnsan Hakları Başkanlığını,

İl Kurulu: İl İnsan Hakları Kurulunu,

İl

Masası: İl İnsan Hakları Danışma ve Başvuru Masasını,

İlçe Kurulu: İlçe İnsan

Hakları Kurulunu,

İlçe Masası: İlçe İnsan Hakları Danışma ve Başvuru

Masasını,

Sivil Toplum Kuruluşu : Çalışmaları gönüllülük esasına dayalı,

tüzüklerinde ve çalışma programlarında insan hakları konularına yer verilen

dernek, vakıf gibi tüzel kişiliğe sahip kuruluşları,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarının

Kuruluşu

İl Kurulu

Madde 5: Bu Yönetmelikte belirtilen

görevleri yerine getirmek üzere İl Kurulu, vali veya valinin görevlendireceği

bir vali yardımcısının başkanlığında;

a) Büyükşehir statüsü bulunan illerde

büyükşehir belediye başkanı veya başkan yardımcısı, diğer illerde il belediye

başkanı veya başkan yardımcısı,

b) İl Genel Meclisinin kendi üyeleri

arasından seçeceği bir temsilci,

c) Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde grubu

bulunan siyasi partilerin il başkanları veya görevlendirecekleri bir

temsilci,

d) Üniversite rektörleri veya bu konuda görevlendirecekleri bir

öğretim üyesi ya da elemanı,

e) Valilik tarafından belirlenecek kamu kurum ve

kuruluşlarında görev yapan bir avukat veya hukuk fakültesi mezunu bir kamu

görevlisi,

f) Baro temsilcisi,

g) Tabip odasından bir temsilci,

h)

Ticaret veya sanayi odasından valilik tarafından belirlenecek bir

temsilci,

i) Valilik tarafından belirlenecek diğer meslek odaları veya

sendikalardan bir temsilci,

j) Mahalli televizyon, gazete, radyo gibi

kuruluşlardan başvuranlar arasından valilik tarafından belirlenecek bir

temsilci,

k) Muhtarlar derneği başkanı, yoksa mahalle muhtarlarından

başvuranlar arasından valilik tarafından belirlenecek bir temsilci,

l)

Okul-aile birliklerinden başvuranlar arasından valilik tarafından belirlenecek

bir temsilci,

m) Sivil Toplum Kuruluşlarından başvuranlar arasından valilik

tarafından belirlenecek en az üç temsilciden,

oluşur.

Kurul başkanı

gerekli gördüğü durumlarda ilgili kamu veya özel kuruluş temsilcilerini veya

kişileri de toplantıya çağırabilir.

İlçe Kurulu

Madde 6: Bu

Yönetmelikteki görevleri yerine getirmek üzere İlçe Kurulu, kaymakamın

başkanlığında;

a) İlçe belediye başkanı veya başkan yardımcısı,

b) İl

Genel Meclisinin ilçeden seçilen üyeleri arasından seçeceği bir temsilci,

c)

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde grubu bulunan siyasi partilerin ilçe başkanları

veya görevlendirecekleri bir temsilci,

d) Fakülte veya yüksekokulun bu konuda

görevlendirecekleri bir öğretim üyesi veya elemanı,

e) Kamu kurum ve

kuruluşlarında görev yapan bir avukat veya hukuk fakültesi mezunu bir kamu

görevlisi,

f) İlçede görev yapan avukatlardan başvuranlar arasından

kaymakamlık tarafından belirlenecek bir temsilci,

g) İlçede görev yapan

doktorlardan başvuranlar arasından kaymakamlık tarafından belirlenecek bir

temsilci,

h) Kaymakamlık tarafından belirlenecek meslek odalarından veya

sendikalardan bir temsilci,

i) Mahalli televizyon, gazete, radyo gibi

kuruluşlardan başvuranlar arasından kaymakamlık tarafından belirlenecek bir

temsilci,

j) Muhtarlar derneği başkanı, yoksa mahalle muhtarlarından

başvuranlar arasından kaymakamlık tarafından belirlenecek bir temsilci,

k)

Okul-aile birliklerinden başvuranlar arasından kaymakamlık tarafından

belirlenecek bir temsilci,

l) Sivil Toplum Kuruluşlarından başvuranlar

arasından kaymakamlık tarafından belirlenecek en az iki

temsilciden,

oluşur.

Kurul Başkanı gerekli gördüğü durumlarda ilgili kamu

veya özel kuruluş temsilcilerini veya kişileri de toplantıya çağırabilir.

Danışma ve başvuru masaları

Madde

7: İllerde valilik yazı işleri müdürlüğünde, ilçelerde kaymakamlık yazı

işleri müdürlüğünde herkesin kolayca ulaşabileceği bir danışma ve başvuru masası

oluşturulur. Masaya gelen başvurularla ilgilenmek üzere illerde vali, ilçelerde

kaymakam tarafından sürekli bir memur görevlendirilir. Masa görevlisinin hukuk

formasyonuna sahip olması veya halkla ilişkiler konusunda uzman olması göz

önünde bulundurulur.

Komisyonlar

Madde 8: En az

üç üyeden oluşmak üzere, İl ve İlçe Kurulları bünyesinde;

a) Halkla ilişkiler

ve iletişim faaliyetleri,

b) İnsan hakları eğitimi ve insan hakları bilincini

geliştirme,

c) İnsan hakları ihlallerini araştırma, inceleme ve

değerlendirme,

konularında birer komisyon oluşturulur.

Gerekli görülen

hallerde diğer konularda da komisyonlar oluşturulabilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İl ve İlçe İnsan Hakları

Kurullarının Görevleri

Genel Görevler

Madde 9: İl ve

İlçe Kurulları;

a) İllerde Bakanlık, Başkanlık, Valilik, İl Masası, İl Kurulu

üyeleri ve İlçe Kurulları tarafından İl Kurulunun gündemine getirilen; ilçelerde

de Bakanlık, Başkanlık, Valilik, İl Kurulu, Kaymakamlık, İlçe Masası ve İlçe

Kurulu üyeleri tarafından İlçe Kurulu gündemine getirilen konuları

değerlendirmek,

b) İnsan hakları ihlal iddialarını incelemek ve

araştırmak,

c) İnsan haklarının korunması ve insan hak ve özgürlüklerinin

kullanılmasının önündeki engeller ile hak ihlallerine yol açan sosyal, siyasi,

hukuki ve idari sebepleri incelemek, araştırmak ve bunların çözümüne ilişkin

valilik veya kaymakamlık makamına önerilerde bulunmak,

d) Her türlü

ayrımcılığın önlenmesi için gerekli çalışmaları yapmak,

e) İdarenin

uygulamalarında vatandaşlara hoşgörü ve nezaketle yaklaşılmasını sağlamak

amacıyla gerekli çalışmaları yapmak,

f) Ayda bir tüm çalışmaları özet olarak,

ilçelerde İl Kuruluna, illerde Başkanlığa bildirmek,

ile görevlidir.

Halkla ilişkiler ve iletişim

Madde 10 :

İl ve İlçe Kurulları;

a) İl ve İlçe Masaları kurmak,

b) İnsan haklarına

ilişkin ihbar, dilek, talep ve şikayeti olan kişilerin, insan hakları

kurullarına başvurularını kolaylaştırmak için, bütün kamu kurum ve kuruluşları

ile şehrin önemli noktalarına 'İnsan Hakları Başvuru Kutuları' koymak ve bu

kutuların valilik ve kaymakamlık tarafından görevlendirilen personel marifetiyle

mümkün olan en kısa sürede açılmasını ve içindekilerin bir tutanakla masa

başkanlığına teslim edilmesini sağlamak,

c) Telefon ve elektronik postayla

ihbar imkanını sağlayacak tedbirleri almak, bu amaçla herkesin danışma ve

başvuru masalarına ulaşılabileceği telefon ve elektronik mektup adreslerini

yazılı ve görsel basın aracılığıyla halka duyurmak,

d) Kurulların

çalışmalarıyla ilgili olarak halkı bilgilendirmek, bu amaçla yazılı ve görsel

basın kuruluşlarıyla işbirliği yapmak ve internet imkanından yararlanmak,

e)

Kurulların görev ve çalışmalarında sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliğini

geliştirmek,

f) Sivil toplum kuruluşlarının insan hakları konularında

çalışmalar yapmalarını teşvik etmek ve desteklemek,

ile görevlidir.

Bilgilendirme, bilinçlendirme ve eğitim

Madde 11 : İl ve

İlçe Kurulları;

a) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye Cumhuriyeti

Anayasasında yeralan insan hakları konularında her türlü çalışmayı yaparak,

kurul üyeleri, uygulayıcılar ve vatandaşların bilinçlendirilmesini sağlamak

amacıyla etkinlikler düzenlemek,

b) Birleşmiş Milletler İnsan Hakları

Evrensel Beyannamesi metni ve insan hakları konusunda taraf olduğumuz

uluslararası sözleşmeleri kurul üyelerine, kamu kurum ve kuruluşlarına ve

vatandaşlara dağıtmak,

c) İnsan hakları ile ilgili kitap, broşür ve mevzuat

metinlerini temin ederek kurul üyelerine, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına ve

vatandaşlara dağıtmak,

d) İnsan hakları konusunda, levha, afiş, broşür ve

panolar hazırlanarak veya temin edilerek halkın görebileceği yerlere

asmak,

e) İnsan hakları bilincinin yaygınlaştırılması amacıyla, köy ve

mahalle muhtarlıklarıyla diyalogu geliştirmek,

f) İnsan hakları konusunda

panel, konferans, seminer, konser, tiyatro, slayt ve film gösterisi gibi

etkinlikler düzenlemek,

g)Yerel radyo ve televizyon kanallarında uzmanların

katılımıyla insan hakları konusunda programlar düzenleyerek aydınlatıcı bilgiler

verilmesini sağlamak,

h) İlk ve orta dereceli okullarda insan hakları öğrenci

kolu kurulmasını ve insan haklarına saygı bilincini yerleştirmek için

etkinlikler düzenlenmesini teşvik etmek,

i) Fakültelerin ve yüksekokulların

insan hakları alanındaki faaliyetlerini desteklemek,

j) Çevre bilincini

yaygınlaştırmak amacıyla bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları

yapmak,

k) Kütüphanelere insan hakları konulu kitap, dergi ve broşür gibi

kaynakları temin ederek halkın kullanımına sunulmasını sağlamak,

ile

görevlidir.

Araştırma ve izleme

Madde 12 : İl ve İlçe

Kurulları;

a) İnsan haklarıyla ilgili konularda üniversiteler, kamu

kurumları, sivil toplum kuruluşları ve diğer kurumlarla işbirliği yaparak

araştırma yapılması, yaptırılması ve rapor hazırlanmasını sağlamak,

b) Kadın,

çocuk, hasta ve özürlü hakları ile ilgili araştırmalar yapılması ve çözümler

üretilmesini teşvik etmek,

c) İnsan hakları ihlaline neden olan çevre ve

trafik sorunları ile ilgili araştırmalar yapılması ve çözümler üretilmesini

teşvik etmek,

d) İlköğretim çağına geldiği halde çeşitli sebeplerle okula

gidemeyen çocuklarla ilgili araştırmalar yapılmasını sağlamak,

e) Sokak

çocuklarının sorunlarının çözümüne, çocuk işçiliğinin ve çocuk dilenciliğinin

önlenmesine yönelik çalışmalar yapılmasını sağlamak,

f) İnsan hakları

uygulamalarını yerinde görmek amacıyla ilgili kurum ve kuruluşlara ziyaretler

gerçekleştirmek,

g) İnsan hakları uygulamalarının teşvik edilmesi amacıyla

örnek kurum ve kuruluşlar ile kamu görevlilerinin tespit edilerek

ödüllendirilmesini sağlamak,

h) Karakol ve nezarethane denetleme formlarını

inceleyerek varsa aksaklıkların giderilmesi hususunda ilgililere tavsiyelerde

bulunmak,

i) Nezarethane koşullarının iyileştirilmesi ve ilgili mevzuata

uygun hale getirilmesi hususunda tavsiyelerde bulunmak,

j) Sanık haklarının

etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamaya yönelik araştırma ve inceleme

yapmak,

ile görevlidir.

İhlal iddialarını inceleme ve karara bağlama

Madde 13

: İl ve İlçe Kurulları; insan hakları ihlali iddiaları ile ilgili

başvuruları incelemek ve araştırmak, inceleme ve araştırma sonuçlarını

değerlendirmek, ulaşılan sonuçları konusuna göre Cumhuriyet savcılıklarına ya da

ilgili idari makamlara iletmek ve sonucunu takip etmekle görevlidir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İl ve İlçe İnsan Hakları

Kurullarının Çalışma Usul ve Esasları

Kurul toplantı esasları

Madde 14

: Kurullar aşağıdaki usul ve esaslara göre çalışır;

a)

Kurullar ayda bir defa toplanır. Ancak gerekli görülen durumlarda, başkanın

çağrısı üzerine ayda birden fazla da toplanabilir.

b) Kurul toplantılarına

illerde vali veya valinin görevlendireceği bir vali yardımcısı, ilçelerde

kaymakam başkanlık eder.

c) Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile

toplanır ve toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğu ile karar verir.

d)

Kararlara itirazı olan üyelerin karşı oy gerekçeleri, karar altında özet olarak

kaydedilir.

e) Kurul Başkanı ve üyeleri; kendileri, alt ve üst soylarından

biri ve eşleri ile ilgili olan konuların görüşüldüğü toplantılara

katılamazlar.

f) Toplantıya katılmayan üyelerin mazeretleri toplantı

tutanağında belirtilir. Kurul toplantılarına katılmakta özen göstermeyen

üyelerin kurum ve kuruluşları uyarılır ve üç defa üst üste kurul toplantılarına

katılmayanların üyeliği düşmüş sayılır.

g) Gündem, kurul başkanı tarafından

üyelerin teklifleri de dikkate alınarak hazırlanır ve toplantıdan önce kurul

üyelerine dağıtılır.

h) Toplantılar nedeniyle üyelere herhangi bir ücret

ödenmez.

Sekretarya hizmeti

Madde 15 : Kurulun

sekretarya hizmetleri, illerde ve ilçelerde yazı işleri müdürlükleri tarafından

yürütülür. Zorunlu masraflar valilik ve kaymakamlık tarafından karşılanır.

Komisyonların çalışma usul ve esasları

Madde 16

: Komisyonlar toplantılarını çalışma şartlarına göre belirleyecekleri

aralıklarla gerçekleştirir. Komisyonlar çalışmalarını yaparken diğer kurul

üyelerinin bilgi ve görüşüne de başvurabilir. Komisyonlar yapacakları

çalışmaları araştırma, inceleme ve değerlendirme raporlarını kurul gündemine

getirmek üzere kurul başkanına sunar.

Başvuruların alınması

Madde 17 : Masalar

başvuruların alınmasında aşağıdaki usul ve esaslara uyar;

a) Başvuruların

mümkün olabildiğince kolaylaştırılması esas olup, başvurular dilekçeyle,

telefonla, elektronik posta veya şehrin değişik yerlerine konulan İnsan Hakları

Başvuru Kutuları aracılığıyla veya sözlü olarak yapılabilir.

b) Elektronik

posta mesajları ve İnsan Hakları Başvuru Kutuları mümkün olan en kısa sürede

açılır.

c) Başvuru sahibinden başvuruyla ilgili bilgi ve belgeler

alınır.

d) Dilekçeyle yapılan başvurularda, başvuru sahibine başvurunun tarih

ve sayısını gösteren bir alındı belgesi verilir.

e) Masaya gelen tüm

başvurular, takibinin yapılması amacıyla dosyalanır, takip defterine kaydedilir;

her başvuruya bir kayıt numarası verildikten sonra en kısa sürede kurul

başkanına iletilir.

Başvuruların değerlendirilmesi ve

sonuçlandırılması

Madde 18 : Başvuruların değerlendirilmesi ve

sonuçlandırılmasında aşağıdaki usul ve esaslara uyulur;

a) İl ve İlçe

Kurullarına yapılan başvurular, İl ve İlçe Masaları aracılığıyla kurul gündemine

getirilir.

b) İl ve İlçe Masalarına gelen her başvuru kurulda görüşülür ve

başvurularla ilgili ne tür işlemler yapılacağına karar verilir.

c)

Başvurular, konularına göre ilgili kanunlarda belirtilen zamanaşımı süreleri göz

önünde tutularak değerlendirilir.

d) Kurulda alınan kararlar ve yapılan

işlemler yazılı olarak başvuru sahibine en geç otuz gün içerisinde bildirilir ve

gerekli hallerde ara bilgi de verilir.

e) Kurul, gerekli gördüğü hallerde

re'sen veya başvuru sahibinin isteği üzerine, başvuru sahibini veya temsilcisini

dinleyebilir.

f) Başvuru hakkında karar verilmesine imkan vermeyen

eksiklikler söz konusu ise, eksikliklerin tamamlanması için ara karar

alınır.

g) Bakanlık ve Başkanlık tarafından iletilen konular ilgili kurulda

öncelikle görüşülerek sonuçlandırılır ve sonucundan Bakanlığa veya Başkanlığa

bilgi verilir.

h) Başvuru sahibine verilecek yanıtta, hakları konusunda

kendisine başvurabileceği yasal yollar hakkında bilgi verilir.

i) Kurul

kararları, ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından geciktirilmeksizin

öncelikle ele alınıp sonuçlandırılır.

Raporlama

Madde 19 : Kurullar tarafından

faaliyetleri ile ilgili aylık rapor hazırlanır. Hazırlanan raporlar dönemi

izleyen ayın ilk 10 günü içerisinde valilik kanalıyla Başkanlığa

gönderilir.

Ayrıca kurullar, Dünya İnsan Hakları Günü ve Haftası programı

çerçevesinde yapılan faaliyetleri içerir bir raporu bir ay içerisinde valilik

kanalıyla Başkanlığa gönderir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Yürürlükten kaldırılan

hükümler

Madde 20 : 2/11/2000 tarihli ve 24218

sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 'İnsan Hakları Kurullarının Görev, Kuruluş ve

Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik' yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

Madde 21 : Bu Yönetmelik yayımı

tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 22 : Bu Yönetmelik hükümlerini

insan haklarından sorumlu Bakan yürütür.