BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve
Tanımlar
Amaç
Madde 1: Bu Yönetmeliğin amacı;
toplumda ve kamu görevlilerinde insan hakları bilincini geliştirmek, insan
haklarını korumak, ihlal iddialarını incelemek ve araştırmak, insan hak ve
özgürlüklerinin kullanılmasının önündeki engeller ile hak ihlallerine yol açan
sosyal, siyasi, hukuki ve idari nedenleri incelemek, araştırmak ve bunların
çözümüne ilişkin önerilerde bulunmak üzere, illerde 'İl İnsan Hakları Kurulu'
ile ilçelerde 'İlçe İnsan Hakları Kurulu'nun kuruluş, görev ve çalışma
esaslarını belirlemektir.
Kapsam
Madde 2: Bu Yönetmelik il ve ilçe
İnsan Hakları Kurullarının kuruluş, görev ve çalışma esaslarına ilişkin iş ve
işlemleri kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3 : Bu Yönetmelik 3056
sayılı Başbakanlık Teşkilâtı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek
Kabulü Hakkında Kanunun ek 6 ncı maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 : Bu
Yönetmelikte;
Bakanlık: Başbakanın görevlendireceği insan haklarından sorumlu
Devlet Bakanını,
Bakan: Başbakan tarafından görevlendirilen insan haklarından
sorumlu Başbakan Yardımcısını veya Devlet Bakanını,
Başkanlık: Başbakanlık
İnsan Hakları Başkanlığını,
İl Kurulu: İl İnsan Hakları Kurulunu,
İl
Masası: İl İnsan Hakları Danışma ve Başvuru Masasını,
İlçe Kurulu: İlçe İnsan
Hakları Kurulunu,
İlçe Masası: İlçe İnsan Hakları Danışma ve Başvuru
Masasını,
Sivil Toplum Kuruluşu : Çalışmaları gönüllülük esasına dayalı,
tüzüklerinde ve çalışma programlarında insan hakları konularına yer verilen
dernek, vakıf gibi tüzel kişiliğe sahip kuruluşları,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarının
Kuruluşu
İl Kurulu
Madde 5: Bu Yönetmelikte belirtilen
görevleri yerine getirmek üzere İl Kurulu, vali veya valinin görevlendireceği
bir vali yardımcısının başkanlığında;
a) Büyükşehir statüsü bulunan illerde
büyükşehir belediye başkanı veya başkan yardımcısı, diğer illerde il belediye
başkanı veya başkan yardımcısı,
b) İl Genel Meclisinin kendi üyeleri
arasından seçeceği bir temsilci,
c) Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde grubu
bulunan siyasi partilerin il başkanları veya görevlendirecekleri bir
temsilci,
d) Üniversite rektörleri veya bu konuda görevlendirecekleri bir
öğretim üyesi ya da elemanı,
e) Valilik tarafından belirlenecek kamu kurum ve
kuruluşlarında görev yapan bir avukat veya hukuk fakültesi mezunu bir kamu
görevlisi,
f) Baro temsilcisi,
g) Tabip odasından bir temsilci,
h)
Ticaret veya sanayi odasından valilik tarafından belirlenecek bir
temsilci,
i) Valilik tarafından belirlenecek diğer meslek odaları veya
sendikalardan bir temsilci,
j) Mahalli televizyon, gazete, radyo gibi
kuruluşlardan başvuranlar arasından valilik tarafından belirlenecek bir
temsilci,
k) Muhtarlar derneği başkanı, yoksa mahalle muhtarlarından
başvuranlar arasından valilik tarafından belirlenecek bir temsilci,
l)
Okul-aile birliklerinden başvuranlar arasından valilik tarafından belirlenecek
bir temsilci,
m) Sivil Toplum Kuruluşlarından başvuranlar arasından valilik
tarafından belirlenecek en az üç temsilciden,
oluşur.
Kurul başkanı
gerekli gördüğü durumlarda ilgili kamu veya özel kuruluş temsilcilerini veya
kişileri de toplantıya çağırabilir.
İlçe Kurulu
Madde 6: Bu
Yönetmelikteki görevleri yerine getirmek üzere İlçe Kurulu, kaymakamın
başkanlığında;
a) İlçe belediye başkanı veya başkan yardımcısı,
b) İl
Genel Meclisinin ilçeden seçilen üyeleri arasından seçeceği bir temsilci,
c)
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde grubu bulunan siyasi partilerin ilçe başkanları
veya görevlendirecekleri bir temsilci,
d) Fakülte veya yüksekokulun bu konuda
görevlendirecekleri bir öğretim üyesi veya elemanı,
e) Kamu kurum ve
kuruluşlarında görev yapan bir avukat veya hukuk fakültesi mezunu bir kamu
görevlisi,
f) İlçede görev yapan avukatlardan başvuranlar arasından
kaymakamlık tarafından belirlenecek bir temsilci,
g) İlçede görev yapan
doktorlardan başvuranlar arasından kaymakamlık tarafından belirlenecek bir
temsilci,
h) Kaymakamlık tarafından belirlenecek meslek odalarından veya
sendikalardan bir temsilci,
i) Mahalli televizyon, gazete, radyo gibi
kuruluşlardan başvuranlar arasından kaymakamlık tarafından belirlenecek bir
temsilci,
j) Muhtarlar derneği başkanı, yoksa mahalle muhtarlarından
başvuranlar arasından kaymakamlık tarafından belirlenecek bir temsilci,
k)
Okul-aile birliklerinden başvuranlar arasından kaymakamlık tarafından
belirlenecek bir temsilci,
l) Sivil Toplum Kuruluşlarından başvuranlar
arasından kaymakamlık tarafından belirlenecek en az iki
temsilciden,
oluşur.
Kurul Başkanı gerekli gördüğü durumlarda ilgili kamu
veya özel kuruluş temsilcilerini veya kişileri de toplantıya çağırabilir.
Danışma ve başvuru masaları
Madde
7: İllerde valilik yazı işleri müdürlüğünde, ilçelerde kaymakamlık yazı
işleri müdürlüğünde herkesin kolayca ulaşabileceği bir danışma ve başvuru masası
oluşturulur. Masaya gelen başvurularla ilgilenmek üzere illerde vali, ilçelerde
kaymakam tarafından sürekli bir memur görevlendirilir. Masa görevlisinin hukuk
formasyonuna sahip olması veya halkla ilişkiler konusunda uzman olması göz
önünde bulundurulur.
Komisyonlar
Madde 8: En az
üç üyeden oluşmak üzere, İl ve İlçe Kurulları bünyesinde;
a) Halkla ilişkiler
ve iletişim faaliyetleri,
b) İnsan hakları eğitimi ve insan hakları bilincini
geliştirme,
c) İnsan hakları ihlallerini araştırma, inceleme ve
değerlendirme,
konularında birer komisyon oluşturulur.
Gerekli görülen
hallerde diğer konularda da komisyonlar oluşturulabilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İl ve İlçe İnsan Hakları
Kurullarının Görevleri
Genel Görevler
Madde 9: İl ve
İlçe Kurulları;
a) İllerde Bakanlık, Başkanlık, Valilik, İl Masası, İl Kurulu
üyeleri ve İlçe Kurulları tarafından İl Kurulunun gündemine getirilen; ilçelerde
de Bakanlık, Başkanlık, Valilik, İl Kurulu, Kaymakamlık, İlçe Masası ve İlçe
Kurulu üyeleri tarafından İlçe Kurulu gündemine getirilen konuları
değerlendirmek,
b) İnsan hakları ihlal iddialarını incelemek ve
araştırmak,
c) İnsan haklarının korunması ve insan hak ve özgürlüklerinin
kullanılmasının önündeki engeller ile hak ihlallerine yol açan sosyal, siyasi,
hukuki ve idari sebepleri incelemek, araştırmak ve bunların çözümüne ilişkin
valilik veya kaymakamlık makamına önerilerde bulunmak,
d) Her türlü
ayrımcılığın önlenmesi için gerekli çalışmaları yapmak,
e) İdarenin
uygulamalarında vatandaşlara hoşgörü ve nezaketle yaklaşılmasını sağlamak
amacıyla gerekli çalışmaları yapmak,
f) Ayda bir tüm çalışmaları özet olarak,
ilçelerde İl Kuruluna, illerde Başkanlığa bildirmek,
ile görevlidir.
Halkla ilişkiler ve iletişim
Madde 10 :
İl ve İlçe Kurulları;
a) İl ve İlçe Masaları kurmak,
b) İnsan haklarına
ilişkin ihbar, dilek, talep ve şikayeti olan kişilerin, insan hakları
kurullarına başvurularını kolaylaştırmak için, bütün kamu kurum ve kuruluşları
ile şehrin önemli noktalarına 'İnsan Hakları Başvuru Kutuları' koymak ve bu
kutuların valilik ve kaymakamlık tarafından görevlendirilen personel marifetiyle
mümkün olan en kısa sürede açılmasını ve içindekilerin bir tutanakla masa
başkanlığına teslim edilmesini sağlamak,
c) Telefon ve elektronik postayla
ihbar imkanını sağlayacak tedbirleri almak, bu amaçla herkesin danışma ve
başvuru masalarına ulaşılabileceği telefon ve elektronik mektup adreslerini
yazılı ve görsel basın aracılığıyla halka duyurmak,
d) Kurulların
çalışmalarıyla ilgili olarak halkı bilgilendirmek, bu amaçla yazılı ve görsel
basın kuruluşlarıyla işbirliği yapmak ve internet imkanından yararlanmak,
e)
Kurulların görev ve çalışmalarında sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliğini
geliştirmek,
f) Sivil toplum kuruluşlarının insan hakları konularında
çalışmalar yapmalarını teşvik etmek ve desteklemek,
ile görevlidir.
Bilgilendirme, bilinçlendirme ve eğitim
Madde 11 : İl ve
İlçe Kurulları;
a) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasında yeralan insan hakları konularında her türlü çalışmayı yaparak,
kurul üyeleri, uygulayıcılar ve vatandaşların bilinçlendirilmesini sağlamak
amacıyla etkinlikler düzenlemek,
b) Birleşmiş Milletler İnsan Hakları
Evrensel Beyannamesi metni ve insan hakları konusunda taraf olduğumuz
uluslararası sözleşmeleri kurul üyelerine, kamu kurum ve kuruluşlarına ve
vatandaşlara dağıtmak,
c) İnsan hakları ile ilgili kitap, broşür ve mevzuat
metinlerini temin ederek kurul üyelerine, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına ve
vatandaşlara dağıtmak,
d) İnsan hakları konusunda, levha, afiş, broşür ve
panolar hazırlanarak veya temin edilerek halkın görebileceği yerlere
asmak,
e) İnsan hakları bilincinin yaygınlaştırılması amacıyla, köy ve
mahalle muhtarlıklarıyla diyalogu geliştirmek,
f) İnsan hakları konusunda
panel, konferans, seminer, konser, tiyatro, slayt ve film gösterisi gibi
etkinlikler düzenlemek,
g)Yerel radyo ve televizyon kanallarında uzmanların
katılımıyla insan hakları konusunda programlar düzenleyerek aydınlatıcı bilgiler
verilmesini sağlamak,
h) İlk ve orta dereceli okullarda insan hakları öğrenci
kolu kurulmasını ve insan haklarına saygı bilincini yerleştirmek için
etkinlikler düzenlenmesini teşvik etmek,
i) Fakültelerin ve yüksekokulların
insan hakları alanındaki faaliyetlerini desteklemek,
j) Çevre bilincini
yaygınlaştırmak amacıyla bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları
yapmak,
k) Kütüphanelere insan hakları konulu kitap, dergi ve broşür gibi
kaynakları temin ederek halkın kullanımına sunulmasını sağlamak,
ile
görevlidir.
Araştırma ve izleme
Madde 12 : İl ve İlçe
Kurulları;
a) İnsan haklarıyla ilgili konularda üniversiteler, kamu
kurumları, sivil toplum kuruluşları ve diğer kurumlarla işbirliği yaparak
araştırma yapılması, yaptırılması ve rapor hazırlanmasını sağlamak,
b) Kadın,
çocuk, hasta ve özürlü hakları ile ilgili araştırmalar yapılması ve çözümler
üretilmesini teşvik etmek,
c) İnsan hakları ihlaline neden olan çevre ve
trafik sorunları ile ilgili araştırmalar yapılması ve çözümler üretilmesini
teşvik etmek,
d) İlköğretim çağına geldiği halde çeşitli sebeplerle okula
gidemeyen çocuklarla ilgili araştırmalar yapılmasını sağlamak,
e) Sokak
çocuklarının sorunlarının çözümüne, çocuk işçiliğinin ve çocuk dilenciliğinin
önlenmesine yönelik çalışmalar yapılmasını sağlamak,
f) İnsan hakları
uygulamalarını yerinde görmek amacıyla ilgili kurum ve kuruluşlara ziyaretler
gerçekleştirmek,
g) İnsan hakları uygulamalarının teşvik edilmesi amacıyla
örnek kurum ve kuruluşlar ile kamu görevlilerinin tespit edilerek
ödüllendirilmesini sağlamak,
h) Karakol ve nezarethane denetleme formlarını
inceleyerek varsa aksaklıkların giderilmesi hususunda ilgililere tavsiyelerde
bulunmak,
i) Nezarethane koşullarının iyileştirilmesi ve ilgili mevzuata
uygun hale getirilmesi hususunda tavsiyelerde bulunmak,
j) Sanık haklarının
etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamaya yönelik araştırma ve inceleme
yapmak,
ile görevlidir.
İhlal iddialarını inceleme ve karara bağlama
Madde 13
: İl ve İlçe Kurulları; insan hakları ihlali iddiaları ile ilgili
başvuruları incelemek ve araştırmak, inceleme ve araştırma sonuçlarını
değerlendirmek, ulaşılan sonuçları konusuna göre Cumhuriyet savcılıklarına ya da
ilgili idari makamlara iletmek ve sonucunu takip etmekle görevlidir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İl ve İlçe İnsan Hakları
Kurullarının Çalışma Usul ve Esasları
Kurul toplantı esasları
Madde 14
: Kurullar aşağıdaki usul ve esaslara göre çalışır;
a)
Kurullar ayda bir defa toplanır. Ancak gerekli görülen durumlarda, başkanın
çağrısı üzerine ayda birden fazla da toplanabilir.
b) Kurul toplantılarına
illerde vali veya valinin görevlendireceği bir vali yardımcısı, ilçelerde
kaymakam başkanlık eder.
c) Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile
toplanır ve toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğu ile karar verir.
d)
Kararlara itirazı olan üyelerin karşı oy gerekçeleri, karar altında özet olarak
kaydedilir.
e) Kurul Başkanı ve üyeleri; kendileri, alt ve üst soylarından
biri ve eşleri ile ilgili olan konuların görüşüldüğü toplantılara
katılamazlar.
f) Toplantıya katılmayan üyelerin mazeretleri toplantı
tutanağında belirtilir. Kurul toplantılarına katılmakta özen göstermeyen
üyelerin kurum ve kuruluşları uyarılır ve üç defa üst üste kurul toplantılarına
katılmayanların üyeliği düşmüş sayılır.
g) Gündem, kurul başkanı tarafından
üyelerin teklifleri de dikkate alınarak hazırlanır ve toplantıdan önce kurul
üyelerine dağıtılır.
h) Toplantılar nedeniyle üyelere herhangi bir ücret
ödenmez.
Sekretarya hizmeti
Madde 15 : Kurulun
sekretarya hizmetleri, illerde ve ilçelerde yazı işleri müdürlükleri tarafından
yürütülür. Zorunlu masraflar valilik ve kaymakamlık tarafından karşılanır.
Komisyonların çalışma usul ve esasları
Madde 16
: Komisyonlar toplantılarını çalışma şartlarına göre belirleyecekleri
aralıklarla gerçekleştirir. Komisyonlar çalışmalarını yaparken diğer kurul
üyelerinin bilgi ve görüşüne de başvurabilir. Komisyonlar yapacakları
çalışmaları araştırma, inceleme ve değerlendirme raporlarını kurul gündemine
getirmek üzere kurul başkanına sunar.
Başvuruların alınması
Madde 17 : Masalar
başvuruların alınmasında aşağıdaki usul ve esaslara uyar;
a) Başvuruların
mümkün olabildiğince kolaylaştırılması esas olup, başvurular dilekçeyle,
telefonla, elektronik posta veya şehrin değişik yerlerine konulan İnsan Hakları
Başvuru Kutuları aracılığıyla veya sözlü olarak yapılabilir.
b) Elektronik
posta mesajları ve İnsan Hakları Başvuru Kutuları mümkün olan en kısa sürede
açılır.
c) Başvuru sahibinden başvuruyla ilgili bilgi ve belgeler
alınır.
d) Dilekçeyle yapılan başvurularda, başvuru sahibine başvurunun tarih
ve sayısını gösteren bir alındı belgesi verilir.
e) Masaya gelen tüm
başvurular, takibinin yapılması amacıyla dosyalanır, takip defterine kaydedilir;
her başvuruya bir kayıt numarası verildikten sonra en kısa sürede kurul
başkanına iletilir.
Başvuruların değerlendirilmesi ve
sonuçlandırılması
Madde 18 : Başvuruların değerlendirilmesi ve
sonuçlandırılmasında aşağıdaki usul ve esaslara uyulur;
a) İl ve İlçe
Kurullarına yapılan başvurular, İl ve İlçe Masaları aracılığıyla kurul gündemine
getirilir.
b) İl ve İlçe Masalarına gelen her başvuru kurulda görüşülür ve
başvurularla ilgili ne tür işlemler yapılacağına karar verilir.
c)
Başvurular, konularına göre ilgili kanunlarda belirtilen zamanaşımı süreleri göz
önünde tutularak değerlendirilir.
d) Kurulda alınan kararlar ve yapılan
işlemler yazılı olarak başvuru sahibine en geç otuz gün içerisinde bildirilir ve
gerekli hallerde ara bilgi de verilir.
e) Kurul, gerekli gördüğü hallerde
re'sen veya başvuru sahibinin isteği üzerine, başvuru sahibini veya temsilcisini
dinleyebilir.
f) Başvuru hakkında karar verilmesine imkan vermeyen
eksiklikler söz konusu ise, eksikliklerin tamamlanması için ara karar
alınır.
g) Bakanlık ve Başkanlık tarafından iletilen konular ilgili kurulda
öncelikle görüşülerek sonuçlandırılır ve sonucundan Bakanlığa veya Başkanlığa
bilgi verilir.
h) Başvuru sahibine verilecek yanıtta, hakları konusunda
kendisine başvurabileceği yasal yollar hakkında bilgi verilir.
i) Kurul
kararları, ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından geciktirilmeksizin
öncelikle ele alınıp sonuçlandırılır.
Raporlama
Madde 19 : Kurullar tarafından
faaliyetleri ile ilgili aylık rapor hazırlanır. Hazırlanan raporlar dönemi
izleyen ayın ilk 10 günü içerisinde valilik kanalıyla Başkanlığa
gönderilir.
Ayrıca kurullar, Dünya İnsan Hakları Günü ve Haftası programı
çerçevesinde yapılan faaliyetleri içerir bir raporu bir ay içerisinde valilik
kanalıyla Başkanlığa gönderir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Yürürlükten kaldırılan
hükümler
Madde 20 : 2/11/2000 tarihli ve 24218
sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 'İnsan Hakları Kurullarının Görev, Kuruluş ve
Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik' yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
Madde 21 : Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 22 : Bu Yönetmelik hükümlerini
insan haklarından sorumlu Bakan yürütür.
|